Dnia 09.12.2021 r. odbył się wykład on-line w RODM Kraków pt. „Powstanie i upadek europocentrycznego porządku światowego w ujęciu Carla Schmitta”, który zaprezentował politolog dr Arkadiusz Górnisiewicz.
Wykład rozpoczął się od krótkiego przedstawienia postaci Carla Schmitta przez prelegenta, który opisał czym się wsławił – jego wkład do teorii konstytucji, rozważania na temat teologii politycznej i pojęcie polityczności z czego szczególnie jest znany w Polskim kontekście. Natomiast zaangażowanie w nazistowski reżim w latach 1933-36 rzuciło trochę cienia na te postać. W książce prowadzący opisuje to, że znaczenie myśli polityczno-prawnej Schmitta w żaden sposób nie może zostać zredukowane przez jego zaangażowanie w nazizm lat 30, bo zostały one wypracowane już wcześniej.
Trzy rzeczy, które wykładowca będzie przedstawiał to: nomos Ziemi, historia koncepcji wojny, która da wgląd w istotę i przemiany prawa międzynarodowego i trzeci wątek czyli narodziny nowożytnej państwowości.
Pierwsza rzecz, którą tłumaczy dr to Nomos Ziemi Carla Schmitta czyli europejskiego prawa publicznego. Mówi on, że znaczenie tego słowa u Schmitta nabiera specyficznego sensu, gdyż nie ma on na myśli nomosu jako odpowiednika prawa czy też prawa w sensie pozytywnym. Ma raczej ono na celu wskazać związek ziemi i samego porządku prawnego. Ziemski wymiar prawa oznacza dla niego wyłonienie się pewnego rodzaju struktury prawnej całości ziemi. Ta struktura zrodziła się wraz z europejską nowożytnością czyli poprawnym wyobrażeniem ziemskiej przestrzeni przez europejską faktografię i naukę. Jest to istotne dla europocentrycznego porządku światowego, ponieważ stają się oni pierwszą cywilizacją w dziejach, która zdobyła poprawny obraz naszej planety. We właściwym znaczeniu pierwszy nomos ziemi dzieli powierzchnie naszej planety i wprowadził rozmaite kategorii jak lądów, czy wolnego morza.
Następnie po rewolucji przestrzeni dr opisuje, że dla Schmitta ogromne znaczenie ma rozpad jedności polityczno-religijnej świata średniowiecznego dla narodzin nowożytnej państwowości. Schmitt mówi, że istotne jest osiągnięcie tego europocentrycznego prawa międzynarodowego, bo ograniczyło to i zracjonalizowało europejskie wojny. Jednak istnieje ten „stary” świat i staje się on obszarem nieograniczonej ekspansji, bo te zasady dotyczyły głównie Europy. Wojny w Europie zostały pozbawione tego dramatycznego wymiaru. Mówi on, że państwa te mogły poza Europą tę energię przekierować.
Dla Carla Schmitta porządek ten nie jest jednoznaczny jeśli chodzi o daty i zwracał on uwagę, że można mówić o okresie połowy XVII wieku do XX wieku. Kresem tego porządku dla niego jest przełom XIX i XX w. Przyczyny zaczynają się już w latach 80. XIX wieku, kiedy nie ma już wolnych przestrzeni do dalszej ekspansji w globalnym spojrzeniu. Ważnym wydarzeniem jest też dopuszczenie przez konferencję berlińską istnienia Wolnego Państwa Kongo.
Kolejnym procesem przyczyniającym się do tego rozpadu europocentrycznego porządku był wzrost potęgi Stanów Zjednoczonych, jak i następstwa pierwszej wojny światowej. Zaczęła się ona jeszcze jako wojna starego typu jednak kończy się już jako wojna nowego typu z dołączeniem USA. Uważa on, że wojna znowu zaczyna być oceniana poprzez względy moralne czyli wojny sprawiedliwej jednak mocno zsekularyzowanej. Zdaniem Schmitta przypisanie winy za wojnę Niemcom i ich Sojusznikom a także zapis o pociągnięciu do odpowiedzialności przed specjalnym trybunałem cesarza niemieckiego Wilhelma II i decyzja holendrów o niewydaniu go już pokazywało ogromne zmiany.
Prelekcja zakończyła się pytaniami dotyczącymi dzieła Hugo Grocjusza, geopolityki i treści oscylujących wokół poruszanych w debacie publicznej wątków, m.in. rywalizacji chińsko-amerykańskiej. Zapraszamy do oglądania wykładu pod tym linkiem - https://fb.watch/aaSWzdf2HH/ oraz do udziału w następnych wydarzeniach Ośrodka Myśli Politycznej i Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Krakowie.
