Bliski Wschód powszechnie znany jest jako region geograficzny będący kolebką pierwszych cywilizacji oraz istotne na światowej mapie centrum gospodarcze. Obfituje on w liczne pokłady surowców energetycznych, głównie ropy naftowej. Państwa położone w regionie to przede wszystkim kraje bogate, rozwinięte, o wysokim potencjale nuklearnym. Taki stan rzeczy wpływa na świadomość pozycji, w jakiej znajdują się kraje bliskowschodnie, a także generuje przesłanki o podłożu konfliktogennym. Konfliktem o szczególnym znaczeniu w kontekście regionalnym jest wojna domowa w Syrii, której początki sięgają 2011 roku, kiedy wybuchło powstanie przeciwko rządom syryjskiego prezydenta, Baszszara al-Asada.

 

            „Wojna między wojnami” to określenie, którym rząd Izraela nazywa strategię podejmowanych w Syrii działań. Pomimo tego, iż zarówno Izrael, jak i Syria nie nawiązały nigdy trwałych stosunków dyplomatycznych, Państwo Izraelskie jest obecne na terytorium wewnętrznie skonfliktowanej Syrii. Izrael przeprowadza regularne ataki na terenie Syrii od 2017 roku. Głównym celem ataków izraelskich są wspierane przez Iran działania milicyjne na Bliskim Wschodzie. Oficjalnie władze izraelskie nie obarczają się winą za przeprowadzone ataki[1].

 

Początkowo, siły izraelskie swoje ataki kierowały w konwoje przewożące przez Syryjczyków broń do Libanu, gdzie urzęduje radykalna partia polityczna Hezbollah, którą otwarcie finansuje Iran oraz Syria. Hezbollah uważany jest na arenie międzynarodowej za organizację terrorystyczną. Do państw podzielających ten pogląd zalicza się również Izrael. Środowisko międzynarodowe postrzegało tym samym działania izraelskie za próbę zapobieżenia działaniom terrorystycznym pochodzącym z Bliskiego Wschodu[2].

 

Niektórzy mogą postrzegać aktywność Izraela w Syrii za działania defensywne, skupiające się na odstraszaniu potencjalnego agresora, jakim może stać się Iran oraz państwa pozostające z nim w sojuszu. Przeprowadzone ataki mogą także pełnić funkcję osłabiającą potencjał Iranu. Świadczyć o tym może choćby fakt, iż do większości celów izraelskich zaliczają się magazyny z amunicją, transporty z bronią bądź miejsca stacjonowania sił irańskich. Wśród ofiar przeprowadzonych ataków znajdują się wojskowi pochodzący z Iranu, Syrii, jak również państw ościennych. Barack Obama – prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 2009-2017, oficjalnie pokusił się o stwierdzenie, iż Izraelczycy poprzez wzmożone ataki realizują swe prawo do samoobrony[3].

 

Inni przychylają się ku stwierdzeniu, iż Izrael, podobnie jak Iran, poprzez wzmożoną obecność na terytorium Syrii realizuje swoje ukryte plany dotyczące poszerzenia swoich wpływów w regionie, przede wszystkim poprzez demonstrację swych możliwości nuklearnych. Jako przykład takiego działania podaje się okupowane od 1967 roku przez Izrael Wzgórza Golan, teren leżący na granicy syryjsko-izraelsko-libańskiej[4]. Bliskie kontakty izraelsko – amerykańskie zapewniają Izraelowi ciągły dostęp do zaawansowanej technologicznie broni[5]. Izraelskie ataki przede wszystkim są przeprowadzane z przestrzeni powietrznej państw ościennych, np. Libanu.

 

Niestabilna politycznie sytuacja na początku 2022 roku oraz wojna rosyjsko-ukraińska, która niesie za sobą szereg konsekwencji dla ogólnie pojętego bezpieczeństwa międzynarodowego, stworzyły okoliczności dla wzmożenia działań izraelskich w Syrii. Szczególnie w ostatnich miesiącach można zaobserwować nasycenie częstotliwości ataków powietrznych wojsk Izraela.

 

Do jednego z pierwszych w bieżącym roku nalotów izraelskich doszło w nocy z 8 na 9 lutego, kiedy zaatakowane zostały syryjskie baterie rakietowe. Wydarzenie to było konsekwencją wystrzelenia przez Syrię w kierunku Izraela rakiety przeciwlotniczej. Pomimo tego, że rakieta wybuchła w powietrzu, w północnej części Izraela uruchomione zostały syreny ostrzegawcze i tym samym, Państwo Żydowskie podjęło decyzję o kontrataku. Strona izraelska odmówiła komentarza dotyczącego raportu, w którym zapisano, iż to Izrael jako pierwszy dopuścił się zamachu[6].

 

Niecały miesiąc później – 7 marca 2022 roku, doszło do siódmego w tym roku ataku izraelskiego, tym razem jego celem był rejon Damaszku, w którym przechowywana była broń oraz amunicja. Eksplozje były słyszalne parę godzin po wydaniu przez rzecznika armii Izraela komunikatu potwierdzającego przechwycenie w 2021 roku dwóch irańskich statków powietrznych, które zmierzały w kierunku Strefy Gazy[7]. W wyniku ataku, do którego przeprowadzenia użyto myśliwców F-15, zginęły cztery osoby, w tym dwóch oficerów tzw. Strażników Rewolucji Islamskiej, będących częścią irańskich sił zbrojnych. Głos w tej sprawie zabrał rzecznik irańskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Saeed Khatibzadeh, który odwołując się do działań izraelskich na terytorium Syrii, ogłosił, że Izrael zapłaci za przeprowadzone ataki[8].

 

14 kwietnia 2022 roku kilka izraelskich pocisków dotarło do Damaszku, trafiając w stanowiska armii Syrii. Kilka dni po ataku, irański prezydent, Ebrahim Raisi skomentował publicznie działania izraelskie, zaznaczając, iż Iran zdecyduje się na atak w samo „serce” Izraela, jeśli Izrael bezpośrednio zaatakuje Republikę Islamską[9]. 27 kwietnia 2022 roku siły izraelskie ponowiły atak w Damaszku. Kilka pocisków typu ziemia – ziemia uderzyło nieopodal lotniska, które znajduje się na południu syryjskiej stolicy. Na wydarzenia zareagowało Syryjskie Obserwatorium Praw Człowieka z siedzibą w Londynie, które informując o odnotowaniu ataku, podało informację o strategicznym znaczeniu terenów, na którym przeprowadzono działania ofensywne. Mianowicie, celem izraelskiej armii były miejsca stacjonowania syryjskich wojskowych oraz irańskich bojowników. Rząd oraz wojsko Izraela odmówiło komentarza w tejże sprawie[10].

 

Kolejny izraelski atak miał miejsce 11 maja 2022 roku w syryjskiej prowincji al-Kunajtira. Wojsko izraelskie wystrzeliło cztery rakiety w kierunku posterunku obserwacyjnego Hezbollahu. Sekretarz generalny Hezbollahu, Hassan Nasrallah, ogłosił podwyższoną gotowość sił organizacji po przeprowadzonych w Izraelu ćwiczeniach (kryptonim „Rydwany ognia”). Zostały one nazwane przez społeczność międzynarodową największymi ćwiczeniami sił zbrojnych Izraela. Hezbollah opublikował także nagranie, w którym władze organizacji ostrzegają Izrael przed szybką i bezpośrednią odpowiedzią na jakiekolwiek agresywne działanie armii izraelskiej[11].

 

Trzy dni później, 14 maja 2022 roku, Izrael przeprowadził atak w zachodniej Syrii. Wskutek ostrzelania rakietowego, zginęło pięć osób, a siedem zostało rannych. Tym razem, wystrzelone rakiety pochodziły z operujących nad strefą powietrzną Morza Śródziemnego samolotów izraelskich. Pociski uderzyły irańskie składy broni oraz stanowiska irańskiej milicji. Eksplozje spowodowały także pożary w lasach okalających rejon miasta Masjaf[12]. 21 maja 2022 roku izraelskie wojsko dokonało po raz kolejny ostrzelania rakietami typu ziemia – ziemia syryjskiej stolicy, powodując pożar w pobliżu lotniska w Damaszku. Wśród ofiar ataku znalazło się trzech członków załogi syryjskiego systemu obrony powietrznej[13].

 

Ostatnie wydarzenia w Syrii nie wskazują na możliwość poprawy stosunków Izraela z Syrią, czy stacjonującym na jej terytorium Iranem. Również stosunki amerykańsko – irańskie, dążące do wznowienia Porozumienia nuklearnego z Iranem (JCPOA), z którego w 2018 roku wycofały się Stany Zjednoczone, nie będą w stanie zmniejszyć konfliktu pomiędzy Iranem a Izraelem. Izrael, jako państwo powszechnie uznawane za jedyny kraj położony na Bliskim Wschodzie, który posiada arsenał atomowy, nie jest skłonne do przyłączenia się do porozumienia, o czym kilkukrotnie publicznie informowały izraelskie władze. Usunięcie amerykańskich sankcji nałożonych w 2018 rok na Iran, spowoduje ogromny wzrost ekonomiczny irańskiej gospodarki, a co za tym idzie, sytuacja ta umocni jego pozycję w regionie oraz polepszy współpracę z jego sojusznikami, w tym także z finansowanym przez Iran  Hezbollahem[14]. Trudno więc stwierdzić jednoznacznie, czy istnieje czynnik mogący zakończyć rozgrywającą się w Syrii „wojnę między wojnami”. Na ten moment możliwość taką gwarantuje Izraelowi jedynie wycofanie się wojsk izraelskich z terytorium pogrążonego wojną domową Państwa Syryjskiego, a obserwacja działalności obydwu państw w przyszłości przesądzi o tym, czy dojdzie do bezpośredniego starcia między Iranem a Izraelem.

 

Autorka: Karolina Chmielewska (praktykantka RODM Kraków)

 

 

 

 

 

Bibliografia

 

Opracowania:

 

Szydzisz M., Wpływ aktualnych wydarzeń w Syrii na bezpieczeństwo Izraela [w:] Problemy bezpieczeństwa Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki (MENA) (red.) R. Bania, R. Czulda, K. Zdulski, Łódź 2016, s. 138.

 

Źródła internetowe:

 

Aftandilian G., Israel – Iran Shadow War in Syria Amid International Developments, 23.03.2022 r. [online] https://arabcenterdc.org/resource/israel-iran-shadow-war-in-syria-intensifies-amid-international-developments/.

 

Fernandez C., Stonestreet J., Iran says Israel will pay for Syria attack that killed 2 Revolutionary Guards, Reuters, 09.03.2022 r. [online] https://www.reuters.com/world/middle-east/iran-condemns-israels-attack-damascus-isna-2022-03-09/.

 

Frister R., Dlaczego Izrael atakuje Syrię?, Polityka, 14.05.2013 r. [online] https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1542653,1,dlaczego-izrael-atakuje-syrie.read.

 

Media: Izraelskie rakiety spadły na Syrię, Rp.pl, 11.05.2022 r. [online] https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36267401-media-izraelskie-rakiety-spadly-na-syrie.

 

Podraza K., Syria: Izraelski atak rakietowy. Są zabici, RMF24.pl, 21.05.2022 r. [online] https://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news-syria-izraelski-atak-rakietowy-sa-zabici,nId,6038709#crp_state=1.

 

Prezydent Iranu: uderzymy w serce Izraela, jeśli ten wystąpi przeciwko narodowi irańskiemu, Bankier.pl, 18.04.2022 r. [online] https://www.bankier.pl/wiadomosc/Prezydent-Iranu-uderzymy-w-serce-Izraela-jesli-ten-wystapi-przeciwko-narodowi-iranskiemu-8320466.html.

 

Syria: Izrael zaatakował z powietrza cele w pobliżu Damaszku, Rp.pl, 07.03.2022 r. [online] https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art35815791-syria-izrael-zaatakowal-z-powietrza-cele-w-poblizu-damaszku.

 

Syria. Media: pięć ofiar śmiertelnych izraelskiego ataku rakietowego, PolsatNews.pl, 14.05.2022 r. [online] https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2022-05-14/syria-media-piec-ofiar-smiertelnych-izraelskiego-ataku-rakietowego/.

 

Syryjskie media: Izrael przeprowadził atak rakietowy na Damaszek, Onet.pl, 27.04.2022 r. [online] https://wiadomosci.onet.pl/swiat/syria-izrael-przeprowadzil-atak-rakietowy-na-damaszek/fvkkfjq.

 

Wójcik J., Izrael: „wojna między wojnami”, Układ Sił, 12.04.2022 r. [online] https://ukladsil.pl/izrael-wojna-miedzy-wojnami/.

 

Znowu gorąco na granicy izraelsko – syryjskiej. Nocne ataki rakietowe, Onet.pl, 09.02.2022 r. [online] https://wiadomosci.onet.pl/swiat/znowu-goraco-na-granicy-izraelsko-syryjskiej-nocne-ataki-rakietowe/6vcse8q.