Z uwagi na przypadającą w tym roku 62. rocznicę śmierci Rafała Lemkina zapraszamy Państwa do zapoznania się z kilkoma słowami na temat jego biografii i wkładu w polską naukę:
Rafał Lemkin (1900-1959). Polski prawnik żydowskiego pochodzenia, zajmujący się dziedziną prawa karnego.
Urodził się 24 czerwca 1900 roku we wsi Bezwodne (zabór rosyjski), zmarł 28 sierpnia 1959 roku w Nowym Jorku. Postać niezwykła i bardzo ważna dla rozwoju międzynarodowego prawa karnego. Już w okresie młodości, wywarła na nim wielkie wrażenie lektura „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza, zwłaszcza motyw prześladowań mniejszościowych grup społecznych, co warto podkreślić biorąc pod uwagę późniejsze dokonania prawnika. Studiował prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie w lipcu 1926 roku uzyskał doktorat. W czasie studiów poznał sędziego Sądu Najwyższego Emila Stanisława Rappaporta, co wpłynęło na jego dalszą karierę prawniczą. Po zakończonych studiach uczęszczał również na seminarium prawa karnego prof. Wacława Makowskiego na Uniwersytecie Warszawskim. W 1934 roku został członkiem International Law Association (ILA). W okresie 1931-1932 pełnił funkcję referendarza w Sekretariacie Generalnym Komisji Kodyfikacyjnej RP, następnie od 1934 do 1939 roku pracował jako warszawski adwokat. W latach trzydziestych XX wieku brał udział w trzynastu międzynarodowych konferencjach prawniczych, gdzie zyskiwał uznanie na arenie międzynarodowej. Najważniejsze było jego wystąpienie w ramach V Międzynarodowej Konferencji Unifikacji Prawa Karnego w Madrycie, gdzie zajmował się m.in. pojęciem barbarzyństwa na gruncie prawa międzynarodowego. Opuścił Polskę 6 września 1939 roku i przedostał się do Szwecji gdzie przebywał ponad rok. Podczas pobytu wykładał na Uniwersytecie w Sztokholmie oraz zbierał dokumenty dotyczące nazistowskiego prawa okupacyjnego w kontekście prowadzonych prac nad nowym rodzajem zbrodni, któremu nada termin „genocydu”. Do USA przybył w 1941 roku, gdzie kontynuował swoją pracę, rozpoczętą w Szwecji. W czerwcu 1942 roku przyjął stanowisko głównego doradcy w Board of Economic Warfare w Waszyngtonie, a następnie w 1945 pracę w War Crimes Office w War Department. 15 listopada 1944 roku ukazała się najważniejsza praca Rafała Lemkina „Axis Rule in Occupied Europe: Laws of Occupation. Analysis of Government, Proposals for Redress”. W publikacji pojawia się po raz pierwszy oficjalnie, termin „genocyd” jako „organizowane działania, mające na celu zniszczenie narodu lub grupy etnicznej przez dezintegrację instytucji, kultury, języka, świadomości narodowej i religijnej, gospodarczych podstaw egzystencji, a następnie pozbawienie ludzi bezpieczeństwa, wolności, zdrowia, godności i ostatecznie życia.[1]” Jako członek amerykańskiej delegacji doprowadził do zamieszczenia terminu „genocyd” w akcie oskarżenia przedstawionym przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym 6 października 1945 r. Następnym sukcesem było doprowadzenie do przyjęcia przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Rezolucji 96 (I) w sprawie zbrodni „genocydu”. Stała się ona podstawą, jego największego triumfu, czyli uchwalonej dwa lata później, 9 grudnia 1948 roku, Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (tzw. Konwencji Lemkina). Za swoją działalność naukową i zaangażowanie w urzeczywistnienie powyższej Konwencji, w okresie od 1950 do 1958 roku był aż 20 razy nominowany do Nagrody Pokojowej Nobla. Współcześnie nie można nie docenić znaczenia dorobku Rafała Lemkina. Po pierwsze sformułowanie i wprowadzenie do prawa międzynarodowego terminu „genocyd” umożliwiło utworzenie w przyszłości Międzynarodowych Trybunałów ds. Rwandy i Jugosławii oraz Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze, które ścigają m.in. zbrodnie „genocydu”. Po drugie Konwencja Lemkina, zwraca uwagę na dwa bardzo ważne aspekty problemu ludobójstwa – karanie winnych dopuszczających się tej zbrodni oraz zapobieganie zbrodniom ludobójstwa przez uświadamianie społeczności międzynarodowej. Po trzecie termin „genocyd” na arenie międzynarodowej ma obecnie status „crime of crimes” co świadczy o zrozumieniu wagi zjawiska dla całej ludzkości, o co walczył Rafał Lemkin przez wiele lat swojego życia. To wszystko sprawia, że jego postać zasługuje na uznanie i upamiętnianie nie tylko na arenie międzynarodowej, ale również w swej rodzimej Polsce.
Bibliografia:
1. Ryszard Szawłowski „RAFAŁ LEMKIN – WARSZAWSKI ADWOKAT (1934–1939), TWÓRCA POJĘCIA „GENOCYD” I GŁÓWNY ARCHITEKT KONWENCJI Z 9 GRUDNIA 1948 R. („KONWENCJI LEMKINA”). W 55-LECIE ŚMIERCI. Część I: lata polskie 1900–1939” źródło: https://silo.tips/download/cz-i-lata-polskie [dostęp: 03.07.2021].
2. Ryszard Szawłowski „RAFAŁ LEMKIN – WARSZAWSKI ADWOKAT (1934–1939), TWÓRCA POJĘCIA „GENOCYD” I GŁÓWNY ARCHITEKT KONWENCJI Z 9 GRUDNIA 1948 R. („KONWENCJI LEMKINA”). W 55-LECIE ŚMIERCI. CZĘŚĆ II: ROCZNE INTERLUDIUM SZWEDZKIE 1940–1941 I LATA AMERYKAŃSKIE 1941–1948.” Źródło: https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/5-6-2015/artykul/rafal-lemkin.-warszawski-adwokat-1934-1939-tworca-pojecia-genocyd-i-glowny-architekt-konwencji-z-9-grudnia-1948-r.-konwencji-lemkina-.-w-55-lecie-smierci.-czesc-ii-roczne-interludium-szwedzkie-1940-1941-i-lata-amerykanskie-1941-1948 [dostęp: 03.07.2021].
3. Ryszard Szawłowski „RAFAŁ LEMKIN – WARSZAWSKI ADWOKAT (1934–1939), TWÓRCA POJĘCIA „GENOCYD” I GŁÓWNY ARCHITEKT KONWENCJI Z 9 GRUDNIA 1948 R. („KONWENCJI LEMKINA”). W 55-LECIE ŚMIERCI. CZĘŚĆ III: A. NIESPODZIEWANIE TRUDNE OSTATNIE DZIESIĘĆ LAT AMERYKAŃSKICH 1949–1959. B. LEMKIN PO ŚMIERCI – OD PEWNEGO ZAPOMNIENIA DO ŚWIATOWEGO POWROTU OD KOŃCA XX WIEKU.” Źródło: https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/9-10-2015/artykul/rafal-lemkin-warszawski-adwokat-1934-1939-tworca-pojecia-genocyd-i-glowny-architekt-konwencji-z-9-grudnia-1948-r.-konwencji-lemkina-.-w-55-lecie-smierci.-czesc-iii-a.-niespodziewanie-trudne-ostatnie-dziesiec-lat-amerykanskich-1949-1959.-b.-lemkin-po-smierci-od-pewnego-zapomnienia-do-swiatowego-powrotu-od-konca-xx-wieku [dostęp: 04.07.2021].
4. Magda Huzarska-Szumiec „Rafał Lemkin. Biografia intelektualna” źródło: https://dzieje.pl/ksiazki/rafal-lemkin-biografia-intelektualna [dostęp: 02.07.2021].
P\
