Marek Aureliusz (26 kwietnia 121 r. n. e. - 17 marca 180 r. n. e.) był jednym z najwybitniejszych cesarzy rzymskich oraz reprezentantem rzymskiej szkoły stoickiej.
Urodził się w Rzymie, w znanej arystokratycznej rodzinie. Po śmierci ojca opiekował się nim dziadek, który będąc trzykrotnym konsulem i prefektem stolicy mógł zapewnić Markowi Aureliuszowi staranne wykształcenie. W wieku zaledwie 17 lat został zaadoptowany przez męża swojej ciotki – Antoninusa Piusa – następcę cesarza Hadriana. To pozwoliło mu na kontynuowanie edukacji i zdobywanie wiedzy u najwybitniejszych myślicieli tamtego okresu. Nauki przekazywane Markowi Aureliuszowi przez nauczycieli były oparte na zasadach stoickich, co z pewnością wywarło ogromny wpływ na jego zainteresowanie filozofią, a w szczególności stoicyzmem.
Po skończeniu 20 roku życia został konsulem, a w wieku 40 lat objął władzę cesarską. Jego okres panowania przypadł na bardzo niespokojny czas w Imperium Rzymskim. Z jednej strony druga połowa II w. n.e. rozpoczynała jego powolny upadek, a w szczególności tereny Germanii i Brytanii były źródłem wielu problemów, a z drugiej strony sytuacja wewnątrz kraju stawiała przed cesarzem wiele wyzwań, np. wybuch epidemii dżumy.
Marek Aureliusz jest do dziś uznawany za jednego z największych reprezentantów szkoły stoickiej. Jego najbardziej znana rozprawa filozoficzna ,,Rozmyślania” (pierwotnie zatytułowane ,,Do samego siebie”) uważa się za doskonałe odzwierciedlenie wpływu stoicyzmu na jego stan ducha.
Według filozofa ludzie powinni miłować się i wybaczać sobie. Nakaz miłości wobec innych ludzi jest szczególną cechą stoicyzmu rzymskiego. W swojej nauce zwracał uwagę na tak istotną kwestię jak umiejętność życia w grupie. Według niej każdy z nas będąc częścią społeczeństwa powinien nie tylko pomagać potrzebującym, ale również żyć w zgodzie z innymi, ponieważ każdy konflikt zakłóca życie całego społeczeństwa. Waga interesu ogółu prowadzi nas do kolejnej, chyba jednej z najbardziej charakterystycznych cech rzymskiego stoicyzmu, a jest to etos służby publicznej. To oznacza, że wszelkie działania oraz każda aktywność podejmowana przed jednostkę powinna służyć ludziom i mieć na względzie ich dobro. Marek Aureliusz za głosem wcześniejszego pokolenia filozofów powtarzał, że celem człowieka powinno być życie w zgodzie z naturą, tak głosili m.in. Klejstenes, Chryzyp czy Diogenes. Marek Aureliusz uważał, że tylko natura i życie w pełnej symbiozie z nią pozwoli uwolnić się od wszystkich negatywnych doznań. Twierdził, że otaczająca nas rzeczywistość stanowi swoisty ład i porządek, a więc wszystko co istnieje we wszechświecie jest spójne. W swoich rozważaniach Marek Aureliusz często odwoływał się do stosunku człowieka do śmierci. Według niego śmierć jako naturalna kolej rzeczy każdego człowieka powinna zostać przyjęta ze spokojem. Podkreślał istotę jej akceptacji, ale również zwracał uwagę na kruchość ludzkiego życia. Jest to zapewne wynik jego osobistych doświadczeń, nie tylko związanych z prowadzonymi wojnami, ale również ze stratą swojej żony i ośmiorga dzieci.
Tak więc można podsumować, że człowiek kierujący się rzymską filozofią stoicką to osoba świadoma kruchości życia, postępująca według nakazu miłości bliźnich oraz dbająca o ich dobro. Taka filozofia życia nie pozwala na popadanie w skrajne emocje, dlatego zaleca zachowanie spokoju w każdej sytuacji i sumienne dążenie do obranego przez siebie celu.
Zuzanna Wis
BIBLIOGRAFIA;
1. T. Marek, Wizja człowieka i świata w ujęciu rzymskiego stoicyzmu na przykładzie „Rozmyślań” Marka Aureliusza, Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 1/2015 https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/13669/1/7.pdf (05.04.2021 r.).
2. Kamtekar, Rachana, Marcus Aurelius [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosphy, Metaphysics Research Lab, Stanford Univeristy 2018, https://plato.stanford.edu/entries/marcus-aurelius/#LivSto, (05.04.2021 r.).
3. Marek Aureliusz, Imperium Romanum, https://imperiumromanum.pl/biografie/marek-aureliusz/, (05.04.2021 r.).
