W dyskusji internetowej pt. „Turcja – na drodze do politycznej wielkości czy klęski” zorganizowanej przez RODM Kraków udział wzięli dr hab. Adam Szymański z Uniwersytetu Warszawskiego i dr Karol Wasilewski z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Spotkanie moderowała Karolina Wanda Olszowska – koordynatorka Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Krakowie.
Spotkanie rozpoczęło się od wprowadzenia dr. Karola Wasilewskiego, który scharakteryzował Turcję i jej pozycję na arenie międzynarodowej jako potęgę wschodzącą. Wiąże się z tym program modernizacji tureckich sił zbrojnych, którego triumf mogliśmy obserwować niedawno w Idlibie, za sprawą szerokiego wykorzystania dronów i technologii. Do 2021 roku tamtejsze władze chcą także wprowadzić do użytku mały lotniskowiec. Jak zaznaczył ekspert Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych – Turcja uczy się być mocarstwem. Podkreślił jednak, że choć jest ona ważna ze względu na swoje strategiczne położenie geograficzne, to jej wewnętrzny system polityczny jest wysoce nieefektywny. Panujący w tym kraju reżim autorytarny wiąże się bowiem z podejmowaniem decyzji w duchu myślenia grupowego, co obok problemu kurdyjskiego jest dla Turcji obecnie największym wyzwaniem. Bez rozwiązania go, szanse na osiągnięcie politycznej wielkości będą niewielkie.
Kolejną kwestią, której uwagę poświęcili uczestnicy dyskusji była pandemia koronawirusa i jej oddziaływanie na gospodarkę. Jak zauważył dr hab. Adam Szymański, wprowadzone przez rząd restrykcje były bardzo szerokie. Obejmowały godziny policyjne i ograniczenia w dostępie do dóbr. Dał o sobie znać także autorytaryzm tureckich władz, które dopuściły się aresztowań i prześladowania ludzi publikujących kontrowersyjne treści w mediach społecznościowych. Warto podkreślić, że podejmowane są jednak kroki mające na celu powolne wychodzenie z restrykcji, w celu wzmacniania gospodarki. Niezadawalająca jest przy tym szczególnie sytuacja tureckiej liry i znaczny spadek jej wartości. Obiecujące prognozy i przewidywania z początku roku w zakresie wzrostu gospodarczego zostały zweryfikowane przez obecną sytuację, a Turcja zaczyna ponownie wchodzić na drogę problemów i spowolnienia.
Moderująca dyskusję Karolina Olszowska zwróciła uwagę na ciekawy dysonans zaobserwowany w postawie tureckich władz. Choć wysyła pomoc medyczną do krajów zmagających się z pandemią, sama zmaga się z rzeczywistymi problemami. Czy to zachowanie należy odczytywać jako przejaw soft-power czy też stoją za nim inne motywacje? Dr Karol Wasilewski odpowiadając na to pytanie podkreślił problem efektywności w podejmowaniu decyzji w tureckim rządzie w odniesieniu do pandemii koronawirusa. Jak zauważył, restrykcje wprowadzane były z blisko miesięcznym opóźnieniem, względem pierwszego zdiagnozowanego przypadku zachorowania, który miał miejsce w marcu. Krajowy lockdown zarządzony został w kwietniu. Kontynuując swoją wypowiedź, dr Wasilewski wskazał na brak reform strukturalnych, co sprawia, że problemy decyzyjne powracają, jak w powyższym przypadku, ze zdwojoną siłą.
W dyskusji podjęty został także wątek geopolityczny, który zaczął odgrywać znaczenie po Arabskiej Wiośnie. Próbując odpowiedzieć na pytanie: Bliżej kogo jest dzisiaj Turcja – Rosji czy USA?, eksperci zwrócili uwagę na politykę balansowania między tymi dwoma krajami. Postawy władz tureckich nie należy postrzegać w związku z tym jako chęci wejścia w sojusz czy partnerstwo strategiczne.
Uczestnicy dyskusji podjęli także wątek relacji między rządem a opozycją w Turcji oraz wiarygodności sondażowej w obecnych realiach. Jednym z zarzutów pojawiających się ostatnio w debacie publicznej jest ten kierowany pod adresem burmistrza Stambułu – Ekrem İmamoğlu i Ankary – Mansur Yavaş, którzy mają reprezentować postawę państwo w państwie. Perspektywa wyborów, które mają się odbyć w 2023 roku jest jednak niepewna. Mając na uwadze wcześniejsze nawiązania do autorytarnego w rzeczywistości sposobu sprawowania władzy, należy dodać, że także ostatnie wybory, które odbyły się w kraju ciężko nazwać demokratycznymi. Rola opozycji jest w tym kontekście żywotna i istotna, a nie sprzyja jej sytuacja, w której udziały rządowe w mediach tureckich sięgają 90%. Ponadto należy wspomnieć o systemie wyborczym i manipulacjach wokół prawa wyborczego w Turcji. Jak zauważył dr hab. Adam Szymański, liczba głosów oddanych na największe partie nie jest adekwatna do ilości mandatów, co ma związek z metodą przeliczania głosów i jest systemową bolączką, działającą na niekorzyść partii opozycyjnych.
Zwracając uwagę na książki i publikacje, które warto czytać by poszerzyć swoją wiedzę o Turcji, prof. Szymański zarekomendował uczestnikom spotkania sięgnięcie po lekturę „Polityka zagraniczna średniej potęgi. Turcja jako studium przypadku” autorstwa Jakuba Wódki z Polskiej Akademii Nauk. Uczestnicy spotkania zapewnili jednak, że już niebawem powstanie zbiorcza lista z książkowymi rekomendacjami pracowników naukowych polskich uniwersytetów i ośrodków naukowych umieszczona na stronie Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej, do której regularnego odwiedzania serdecznie zapraszamy!
Debata: Turcja - na drodze do politycznej wielkości czy klęski?
Co warto o Turcji przeczytać? - Propozycja lektur prof. A. Szymańskiego
Polityka turecka ogólnie:
Özerdem Alpaslan, Whiting Matthew, Routledge Handbook of Turkish Politics, Routledge 2019.
Polityka zagraniczna
Çağaptay Soner, Erdogan’s Empire. Turkey and the Politics of the Middle East, I.G. Tauris 2019.
Ercan Pınar Gözen, Turkish Foreign Policy: International Relations, Legality and Global Reach, Palgrave Macmillan 2017.
Erşen Emre, Köstem Seçkin, Turkey's Pivot to Eurasia. Geopolitics and Foreign Policy in a Changing World Order, Routledge 2019.
Oran Baskın (Ed.), Türk Dış Politikası. Kurtuluş Savaşından Bogüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt 1-3, İletişim, İstanbul (różne wydania).
Öniş Ziya, Kutlay Mustafa, The dynamic of emerging middle-power influence in regional and global governance: The paradoxical case of Turkey, Australian Journal of International Affairs, Vol. 71, no. 2, 2017.
Szymański Adam, Power Politics w polityce zagranicznej Turcji po 2011 r., w: Rocznik Strategiczny 2018/19.
Wódka Jakub, Polityka zagraniczna średniej potęgi. Turcja jako studium przypadku, ISP PAN, Warszawa 2019.
Polityka wewnętrzna
Bermek, Sevinç, The Rise of Hybrid Political Islam in Turkey. Origins and Consolidation of the JDP, Palgrave Macmillan 2019.
Cınar Kürşat, The Decline of Democracy in Turkey. A Comparative Study of Hegemonic Party Rule, Routledge 2019.
Başer Bahar, Öztürk Ahmet E. (eds.), Authoritarian Politics in Turkey: Elections, Resistance, and the AKP, I.B. Tauris 2017.
Sayarı Sabri, Musil Pelin Ayan, Demirkol Özhan, Party Politics in Turkey. A Comparative Perspective, Routledge 2018.
Szymański Adam, Wódka Jakub, Ufel Wojciech, Dziubińska Amanda, Between Fair and Rigged. Elections as a Key Determinant of the ‘Borderline Political Regime’ - Turkey in Comparative Perspective, Peter Lang Verlag, Berlin 2020 (ukaże się w czerwcu 2020)
Verney Susannah, Bosco Anna, Aydın-Düzgit Senem (eds.), The AKP Since Gezi Park. Moving to Regime Change in Turkey, Routledge 2019.
Yilmaz Battal. The Presidential System in Turkey, Palgrave Macmillan 2018.
